Wody podziemne
Wody podziemne są jednym z najistotniejszych elementów obiegu wody w przyrodzie. Z badań wynika, że ich objętość kilkakrotnie przekracza wszystkie wody wszechoceanu. Rozmiar samych wolnych wód podziemnych (niezwiązanych w skałach) to 60 mln km3 (ok. 4,12 % zasobów hydrosfery).
Wody podziemne wypełniają pęknięcia i pory w skałach znajdujące się pod powierzchnią Ziemi na różnych głębokościach. Powstają na skutek różnych procesów geologicznych. Badaniem wód podziemnych zajmuje się hydrogeologia.
Woda zbierająca się w szczelinach czy pułapkach skalnych tworzy niekiedy spore jeziora podziemne, często mające charakter solanki (wody zasolonej). Wody podziemne znajdujące się bardzo głęboko w Ziemi mają charakter zasobów nieodnawialnych, ponieważ okres ich wymiany trwa tysiące, a czasem nawet miliony lat.
Wody podziemne występujące płytko pod powierzchnią Ziemi czynnie uczestniczą w obiegu wody w przyrodzie. Średnio odnawiają się co 300-500 lat, głównie dzięki opadom. Zalicza się je zatem do wód słodkich. Szacuje się, iż ich zasoby wynoszą ok. 4 mln km3, czyli 7% wszystkich wód podziemnych i 14% wszystkich wód słodkich.
Podział wód podziemnych ze względu na ich powstawanie:
1.Wody infiltracyjne- tworzą się dzięki przesiąkaniu wody przez szczeliny w glebie oraz w warstwach skalnych.
2.Wody kondensacyjne- powstają dzięki skraplaniu się pary wodnej w przypowierzchniowych warstwach gruntu.
3.Wody juwenilne- wody tworzące się z magm, które wydostają się z głębi Ziemi
4.Wody reliktowe- to wody, które w przeszłości zostały uwięzione w warstwach skalnych, co spowodowało, iż przez długi czas nie miały one kontaktu z otoczeniem.
5.Wody metamorficzne-powstają w czasie metamorfozy termicznej nietrwałych minerałów w tzw. procesie dehydroksylacji.
Inne podziały wód podziemnych to:
- ze względu na temperaturę: chłodne (temperatura < 20oC) i termalne
- ze względu na rodzaj próżni skalnych wypełnionych wodami podziemnymi: szczelinowe, porowe, krasowe
- ze względu na głębokość zalegania wód podziemnych: wody podskórne, gruntowe, wgłębne, głębinowe
Wody podziemne pochodzą głównie z opadów atmosferycznych. Szczeliny i pory skalne, które wypełnione są wolną wodą do pewnej wysokości tworzą strefę saturacji (strefę nawodnioną, nasycenia). Tu woda może przesączać się z miejsc wyższych do niższych. Ponad nią występuje strefa aeracji (napowietrzania). W niej mogą znajdować się wody zawieszone lub związane. Woda występująca w tej strefie może być pochłaniana z powietrza przez minerały.
Występowanie oraz ilość wód podziemnych zależy od zmian temperatury powietrza i rodzaju opadów atmosferycznych. Mogą zatem częściowo zamarzać, wyparowywać lub zwiększać się w zależności od warunków atmosferycznych. Niestety często zostają zanieczyszczane przez substancje organiczne czy przez działalność człowieka.
Wody podziemne wykorzystuje się do nawadniania terenów rolniczych i w produkcji zwierzęcej. Ponadto stanowią one rezerwuar wód pitnych dla potrzeb ludności oraz przemysłu spożywczego (po oczyszczeniu i uzdatnieniu). Istnieją także lecznicze wody podziemne, które są silnie nasycone minerałami, np. wody chlorkowe, wody wodorowęglanowe czy wody siarkowe.